Sehl b. Sa‘d rivayeti

-

a. Ebû Tâhir Muhammed b. Hemmâm b. Sakr → Ömer b. Ahmed → Muhammed b. Mahled el-Attâr → Süleyman b. Hallâd → Hüceyn b. Müsennâ → Yahyâ b. Sâbık → Ebû Hâzim → Sehl b. Sa‘d → Hz. Peygamber.35

b. Ali b. Muhammed b. Ali → Osman b. Muhammed → Ebû Ümeyye → Hüceyn b. Müsennâ → Yahyâ b. Sâbık → Ebû Hâzim → Sehl b. Sa‘d → Hz. Peygamber.36

Her iki tarikte de Yahyâ b. Sâbık’ın adı geçmektedir. Ebû Hâtim (ö. 275/888) bu râvinin “kuvvetli olmadığını”37, İbn Hibbân ise “sika râvilerden mevzû hadis naklettiğini, dinde de rivayette de asla onunla ihticâc edilemeyeceğini”38 belirtmiştir.39 Haldûn el-Ahdeb bu hadisin birçok şahidi bulunduğunu, ancak hepsinin illetli olduğunu söylemiştir.40 Bu haliyle hadisin çok zayıf olduğu açıktır. Burada farklı tariklerinin incelendiği “Kaderiyye ümmetimin Mecûsîleridir” hadisinin sened itibariyle ihticâca uygun olmadığını söylemek mümkündür. Daha önce de işaret edildiği üzere İbnü’l-Cevzî bu hadisi eserine alarak tavrını ortaya koymuş, ayrıca Sirâcüddin el-Kazvînî de (ö. 745/1344) hadisin mevzû olduğu görüşünü benimsemiştir.41 Günümüz araştırmacılarından Abdurrahman b. Yahyâ el-Yemânî hadisin tüm tariklerini araştırmak suretiyle illetlerini tesbit etmiş ve “Bu haber akide ile ilgidir, bu alanda birçok tartışma bulunmaktadır, dolayısıyla kendisinde bulunan ta‘ndan dolayı hadis kabul edilemez” demiştir.42 Bununla birlikte hadisin çeşitli tariklerini dikkate alarak mevzû veya zayıf olması bir yana hasen derecesine yükseldiğini söyleyenler de vardır. İbn Hacer, Süyûtî, Selâhaddin el-Alâî (ö. 761/1360) ve günümüz araştırmacılarından Abdülfettâh Ebû Gudde bu görüşte olan âlimlerdir.43 II. “Ümmetim içinde iki sınıf vardır ki İslâm’dan nasipleri yoktur: Mürcie ve Kaderiyye.” Bu hadis İbn Abbas, Câbir b. Abdullah ve Ebû Saîd el-Hudrî’den nakledilmiştir.